Aromatherapie en etherische olie inzetten bij baby’s en kinderen

Kinderen zijn heel ontvankelijk voor fijne en prettige geuren, dus aromatherapie kun je met een gerust hart inzetten voor jouw baby of kind. Zeker als je kindje wat groter is en zelf kan aangeven of hij of zij de geur prettig vindt. In deze blog lees je welke etherische oliën geschikt zijn voor kinderen en welke etherische oliën je juist nog niet mag gebruiken. Ook geef ik tips voor fijne maceraten en plantaardige oliën die geschikt zijn voor kinderen.

In deze blog over kinderen en etherische olie lees je:

• Welke etherische oliën en CO2-extracten per leeftijdscategorie geschikt zijn;
• Hoe je aromatherapie kunt toepassen, o.a. via een massage-olie, kompres, (voeten)bad of inhalatie;
• Waarom geurbeleving en geurvoorkeuren zo belangrijk zijn bij kinderen en hoe je dat kunt testen;
• Hoe je etherische olie juist en veilig kunt doseren;
• Welke maceraten en hydrolaten je voor je kindje kunt kiezen;
• Welke etherische oliën juist niet geschikt zijn voor kinderen en waarom.

Hoe kun je aromatherapie toepassen bij baby’s en kinderen?

• Massage of inwrijfolie
• In een kompres of een wikkel
• Inhalatie, door bijvoorbeeld een diffuser (vanaf 4 jaar), een inhalatiestick, AromaPatch, tissue of aromasteentje
• Verwerken in een verzorgingsproduct, zoals bijvoorbeeld een douchegel
• In combinatie met badzout in een bad of voetenbad
• In een spray, zoals een roomspray in de slaapkamer
• Zetpil
• Inname (alleen voor kinderen vanaf 10 jaar, in een maagresistente capsule, acuut en kortdurend onder bepaalde voorwaarden. Bij voorkeur in een kant-en-klare capsule, nooit los etherische olie in een glas water of ander drinken geven)

Etherische olie doseren voor baby’s en kinderen
De huid van baby’s en kinderen is erg doorlaatbaar, het is daarom belangrijk om veilig en juist te doseren. Houd de richtlijn aan van 1 ml is ongeveer 30 druppels etherische olie, uitgegaan van een druppelaar op flesjes volgens de Europese wetgeving. Druppelaars van merken etherische olie buiten de EO kunnen een grotere hoeveelheid afgeven per druppel, dus houd daar rekening mee.

Let op: Baby’s tot 1 jaar hebben eigenlijk nog geen etherische olie nodig. Mocht je dit toch willen gebruiken, houd dan een dosering aan van maximaal 0,25%! In deze blog lees je meer over doseringen (klik). Je kunt ook altijd advies vragen aan een deskundige. Bij grotere kinderen is het belangrijk om te kijken naar het doel waarmee je de etherische olie inzet en de conditie van de huid om een juiste en veilige dosering te bepalen.

Neem bijvoorbeeld een flesje van 5 ml plantaardige olie en voeg daar volgens onderstaande dosering de druppels etherische olie aan toe:
0,75%: 1 druppel
1%: 1 druppel
2%: 3 druppels
3%: 4 druppels
4%: 6 druppels
5%: 7 druppels

Bij een flesje van 10 ml plantaardige basisolie houd je de volgende druppeldosering aan:
0,5%: 1,5 druppel
0,75%: 2,2 druppels
1%: 3 druppels
2%: 6 druppels
3%: 9 druppels
4%: 12 druppels
5%: 15 druppels

Kinderen houden van fijne geuren! Maar…
Geurbeleving is heel belangrijk, zeker bij kinderen. Kinderen kunnen al heel goed aangeven of ze een geur lekker of vies vinden. De geur en de beleving daarvan werken al binnen een paar seconden in op ons limbische systeem. Kinderen kunnen vaak nog niet aangeven waarom ze een geur onprettig vinden, maar ze weten heel goed wat ze wél willen ruiken. Kies een paar etherische oliën uit die qua werking geschikt zijn voor je kind en doe een druppel op een geurstick. Bied je kind de geurstick aan, maar vertel niet welke geur erop gedruppeld is. Laat je kind ruiken en een oordeel geven, je zult zien dat je kind al heel snel weet of hij/zij de geur wel of niet lekker vindt. Op deze manier kun je heel specifiek voor je kind een geur kiezen of een combinatie maken van geuren die je kind fijn vindt.

Etherische oliën en CO2-extracten die geschikt zijn voor baby’s en kinderen 

Leeftijd 0 tot 13 weken: liever geen etherische olie gebruiken, er zijn betere (veiligere en subtielere) opties zoals bijvoorbeeld een hydrolaat.
Dosering: maximaal  1⁄4%.
Mocht het toch nodig zijn, dan zijn alleen deze drie etherische oliën geschikt:

• Lavendel (fijn en berg) (Lavandula augustifiola, L. officinalis en Lavandula vera)
• Mandarijn (rode) (Citrus reticulata)
• Roomse kamille (Chamaemelum chamomilla)

Leeftijd: Vanaf 13 weken
Dosering: Maximaal 1% (alleen in therapeutische gevallen en dan kortdurend), veelal lager doseren tussen de 0,5% en 0,75%.

De bovengenoemde etherische oliën en CO2-extracten zijn geschikt, plus onderstaande:

• Atlasceder (Cedrus atlantica)
• Benzoë (Styrax bezoin)
• Bergamot (Citrus aurantium ssp. Bergamia)
• Cacao CO2-select extract (Theobroma cacao)
• Cederhout (Virginia) (Juniperus virginiana)
• Cistusroos (Cistus ladaniferus)
• Citroen (Citrus limonum)
• Citroenmirte (Backhousia citriodora)
• Citronella (Cymbopogon nardus)
• Copaiba, balsem (Copaifera officinalis)
• Cypres, blauwe (Callitrus intratropica)
• Den, grove (Pinus sylvestris)
• Gember etherische olie (Zingiber officinale)
• Gember CO2-total extract (Zingiber officinale)
• Geranium (Pelargonium graveolens)
• Grapefruit (Citrus paradisi)
• Helicryse (Helichrysum italicum)
• Hohout (Cinnamomum camphora ssp. Linalool)
• Jeneverbes etherische olie (Juniperus communis)
• Kamille, blauw, zowel de etherische olie als het CO2-total extract (Matricaria chamomilla)
• Kardemom, zowel de etherische olie als het CO2-select extract (Elletaria cardamomum)
• Lavendel CO2-select extract (Lavendula angustifolia)
• Lemongrass (Cymbopogon citratus)
• Manuka (Leptospermum scoparium)
• Marjolein, zoete, CO2-extract (Origanum majorana)
• Melisse (Melissa officinalis)
• Mirre (Commiphora molmol, C. Myrrha)
• Mirte ct. cineol (Myrtus communis)
• Neroli (Citrus aurantium var. amara)
• Olibanum/wierook ( Boswellia spec.)
• Olibanum/wierook, CO2-select extract (Boswellia carterii)
• Palmarosa (Cymbopogon martinii)
• Petitgrain birgaradier (Citrus aurantium var. amara)
• Roos etherische olie en roos CO2-select extract (Rosa damascena)
• Roos attar (Rosa damascena of Santalum album)
• Sandelhout (Santalum album)
• Sinaasappel, zoete (Citrus sinensis) let op: fototoxisch
• Spar, groen en wit (Picea abies)
• Tea tree (Melaleuca alternifolia), let op: gevoelig voor oxidatie, kies altijd verse olie
• Tijm ct. linalool (Thymus vulgare ct linalool)
• Vanille CO2-total extract (Vanilla planifolia/tahitensis)
• Vetiver (Vetiveria zizanoides)
• Wilde peen CO2-select extract (Daucus carota)
• Ylang ylang (Cananga odorata)
• Zilverspar, zowel de etherische olie als het CO2-extract (Abies alba)

Leeftijd: Vanaf 1 jaar
Dosering: Maximaal 1% (alleen in therapeutische gevallen en dan kortdurend), veelal lager doseren tussen de 0,5% en 0,75%.
Alle bovengenoemde etherische oliën en CO2-extracten zijn geschikt, plus onderstaande:

• Eucalyptus smithii
• Mirte (Myrtus communis)
• Niaouli (Melaleuca viridiflora)
• Oudh (Aquilaria malaccensis)
• Ravensara (Ravensara aromatica)
• Ravintsara (Cinnamomum caphora ct cineol)

Leeftijd: Vanaf 2 jaar
Dosering: Maximaal 1% (alleen in therapeutische gevallen en dan kortdurend), ik adviseer om veelal lager te doseren tussen de 0,5% en 0,75%. Voor therapeutische inzet kun je het beste een aromatherapeut raadplegen.
Alle bovengenoemde etherische oliën en CO2-extracten zijn geschikt voor kinderen vanaf 2 jaar, plus onderstaande:

• Ajowan CO2-select extract (Trachyspermum ammi)
• Buddha wood CO2-select (Eremophila mitchelii)
• Eikenmos (Evernia prunastri)
• Galangal CO2-total extract (Alpinia galanga)
• Jeneverbes CO2-select extract (Juniperus communis)
• Koffie CO2-total extract (Coffea arabica)
• Kurkuma CO2-select extract (Curcuma longa)
• Laurier (Laurus nobilis)
• Mirre CO2-select extract (Commiphora molmol, C. Myrrha)
• Salie, echte en Spaanse (Salvia officinalis of S. lavandulifolia)
• Sering CO2-total extract (Syringa vulgaris)
• Temulawak CO2-total extract (Curcuma xanthorrhiza)

Leeftijd: Vanaf 6 jaar
Dosering: Maximaal 2% tot 3%. Begin lager te doseren, indien nodig kun je later hoger doseren.
Alle bovengenoemde etherische oliën en CO2-extracten zijn geschikt, plus onderstaande:

• Akkermunt (Mentha arvensis)
• Amyris (Amyris balsamifera)
• Anijs, groene, etherische olie (Pimpinella anisum)
• Anijs/steranijs (Illicium verum)
• Cypres (Cupressus sempervirens)
• Eucalyptus globulus en Eucalyptus radiata (niet op of in de buurt van het gezicht gebruiken bij kinderen onder de 10 jaar)
• Iris wortel CO2-select extract (Iris germanica)
• Koriander CO2-select extract (Coriandrum sativum)
• Kruidnagel, blad of nagel (Syzygium aromaticum)
• Kruizemunt (Mentha spicata)
• Muskaat CO2-select extract (Myristica fragrans)
• Peper, zwart (Piper nigrum)
• Pepermunt (Mentha x piperita)
• Piment/allspice CO2-total extract (Pimenta officinalis)
• Rozemarijn, alle soorten (Rosmarinus officinalis)
• Selderij CO2-total extract (Apium graveolens)

Opletten! Deze etherische oliën en CO2-extracten NIET gebruiken bij baby’s kinderen onder de 12 jaar
De belangrijkste reden om deze etherische oliën en CO2-extracten niet te gebruiken bij kinderen, is dat ze te sterk werkzaam zijn. Ook is de werking van sommige oliën nog niet goed onderzocht bij kinderen en wordt geadviseerd om ze zekerheidshalve niet te gebruiken. Sommige etherische oliën bevatten ook krachtige inhoudsstoffen zoals thujon, fenolen of methylsalicylaat die voor kinderen te irriterend of toxisch kunnen werken. Bij twijfel kun je altijd een aromatherapeut raadplegen. Hiervoor kun je ook terecht bij Natuurmama.

• Absint alsem (Artemisia absinthium), bevat een hoog gehalte aan de stof thujon die een neurotoxische werking kan hebben
• Baardmos (Usnea barbata)
• Basilicum, alle soorten (Ocimum basilicum)
• Bay St. Thomas/West Indische laurier (Pimenta racemosa)
• Berk, zoete (Betula lenta), bevat methylsalicylaat
• Bijvoet (Artemisia vulgaris)
• Bonenkruid en bergbonenkruid (Satureja hortensis en Satureja montana)
• Boldoblad (Peumus boldo)
• Buchu/bocco (Agathosma betulina)
• Cassia (Cinnamomum cassia)
• Chilipeper CO2-total extract (Capsicum frutescens)
• Davana (Artemisia pallens)
• Dragon (Artemisia dracunculus)
• Duizendblad (Achillea millefolium)
• Elemi (Canarium luzonicum)
• Engelwortel, zaad, etherische olie of CO2-extract (Angelica archangelica)
• Foelie (Myristica fragrans), heeft een te sterke werking op hart en hersenen
• Ganzevoet (Chenopodium ambrosioides var. anthelminticum)
• Goudscherm (Bupleurum fruticosum)
• Guaiacum (Guaiacum officinale)
• Heiligenbloem (Santolina chamaecyparissus)
• Hysop (Hyssopus officinalis)
• Kalmoes CO2-select extract (Acorus calamus)
• Karwij CO2-select extract (Carum carvi)
• Kaneel, alle varianten (Cinnamomum zeylanicum)
• Knofloof (Allium sativum)
• Komijn (Cuminum cyminum)
• Oregano (Origanum vulgare)
• Peterselie, blad of zaad (Petroselinum crispum)
• Scharlei (Salvia sclarea), in verband met een mogelijke hormonale invloed
• St. Janskruid CO2-extract (Hypericum perforatum), heeft een sterk effect op serotonine
• Tijm, rode (Thymus vulgaris ct. thymol en ct. carvacrol)
• Tijm, wilde (Thymus serpyllum)
• Valeriaan (Valeriana officinalis)
• Wintergroen (Gaultheria procumbens), bevat methylsalicylaat 
• Zevenboon (Juniperus sabina), toxisch

Geschikte basisoliën voor baby’s en kinderen:

• Zoete amandelolie (Prunus amygdalus dulcis)
  Opletten bij notenallergie. De olie is verzachtend op de huid, voorkomt en kalmeert jeuk en roodheid, bevordert de genezing van de huid, ook bij brandwonden en schrammen, heelt kloven.
• Arganolie (Argania spinosa)
  Wordt goed verdragen door de kinderhuid, het is een stabiele olie, voedzaam en bevordert de genezing en heling van de huid, ideaal bij brandwonden en eczeem. Wel kostbaar.
• Abrikozenpitolie (Prunus armeniaca)
  Heel verzachtend op de huid, wordt goed verdragen door de kinderhuid.
• Avocado-olie (Persea americana)
  Wordt goed verdragen door de kinderhuid, maakt de huid elastisch. De olie werkt jeukremmend, ontstekingsremmend, helend en genezend.
• Borage-olie (Borago officinalis, komkommerkruid)
  Bevat veel omega-6-vetzuren, ideaal om mee te masseren bij overprikkeling of als een kind hyperactief is. De olie werkt ontspannend en is ook ideaal bij psoriasis, eczeem, acne of een zeer droge huid. 
• Jojoba-olie (Simmondsia chinensis)
  Is eigenlijk een was in plaats van een olie. Het is wat dikker, waardoor masseren lastiger is. Het legt wel een beschermende laag op de huid. Bij luieruitslag is jojoba genezend en herstellend, hydraterend en licht verkoelend. 
• Olijfolie (Olea europaea)
  Wordt over het algemeen goed verdragen door de kinderhuid, kalmeert de droge, geïrriteerde huid, ook bij kloven.
• Pompoenpitolie (Curcurbita pepo)
  Verzorgt de schilferige, droge huid. Pijnstillend, ideaal om in te zetten bij krampen. Wondhelend, bevordert de genezing van de huid. Wel in de koelkast bewaren.
• Sesamolie (niet bij notenallergie)
  Voorkomt schilferen, fijne massage-olie, verwarmend, pijnstillend, anti-oxidant, kalmeert en verdoofd in lichte mate, ideaal bij eczeem, psoriasis, brandwondjes.

Fijne maceraten voor baby’s en kinderen
(te gebruiken als basisolie of als onderdeel van je de basisolie)

• Arnica maceraat (Arnica montana)
  Bij blauwe plekken, kneuzingen, pijnstillend, ontstekingsremmend
• Calendula maceraat (Calendula officinalis, goudsbloem)
  Ontstekingsremmend, verzachtend, anti-zwelling (oedeem), bij wondjes in te zetten, zeer babyvriendelijk, zacht voor gezicht, lichaam en billen
• Madeliefje maceraat (Bellis perennis)
  Bij blauwe plekken, kneuzingen, ontstekingen van de huid, ondersteund het immuunsysteem, ook angstremmend
• St. Janskruid maceraat (Hypericum perforatum)
  Bij brandwonden door hete vloeistoffen of door de zon (let op: fototoxisch! Niet in de zon als je deze olie smeert), zeer pijnverdovend, ook ontspannend, angstremmend.

Geschikte hydrolaten voor baby´s en kinderen
Hydrolaten is een ´bijproduct´ van de destillatie van etherische olie. Maar in deze vloeistof zitten veel waardevolle en wateroplosbare inhoudsstoffen. Hydrolaten zijn mild in gebruik en hebben bijzondere eigenschappen. Hierbij een aantal hydrolaten op een rij die zeer geschikt zijn voor baby´s en kinderen. Hydrolaten kunnen bijvoorbeeld worden toegevoegd aan badwater, ingenomen worden, je kunt er een spray mee maken, het vernevelen, op de huid gebruiken of toevoegen aan een crème. 

• Cistusroos (Cistus ladaniferus)
  Genezing- en herstelbevorderend, uitzonderlijke bloedstelpende en genezingbevorderende eigenschappen, bij virale infecties, bij beschadigde huid.
• Korenbloem (Centaurea cyanus)
  Kalmeert vermoeide ogen zonder irritatie of een branderig gevoel. Heeft een kalmerende en regenererende werking op de huid. Antiseptisch, ontstekingsremmend, zuiverend. Ideaal voor verzorging van vermoeide of gezwollen ogen/oogleden.
• Echte kamille (Matricaria chamomille)
  Verzachtend en kalmerend voor alle huidtypen, vooral bij de ontstoken huid. Verzacht en kalmeert allergische reacties, ontsmettend, geeft ook een mooie glans aan blond haar. 
• Roomse kamille (Chamaemelum nobile)
  Kalmerend, verfrissend, zuiverend, herstellend, ontstekingsremmend bij de huid en de ogen. In te zetten bij doorkomende tandjes en kiezen. Mag al vanaf de leeftijd van 4 weken ingezet worden bij baby’s.
• Neroli (Citrus aurantium var. amara, oranjebloesem)
  Zeer verzorgend voor de (baby)huid, ontspannend, kalmerend, werkt geruststellend en heilzaam, inzetbaar voor baby’s vanaf 6 maanden (bijv. bij slecht slapen)
• Roos (Rosa damascena)
  Bij roodheid en huidirritatie, reinigend, verzorgend, celvernieuwend, ook bij nervositeit, stress en spanningen.

Let op: hydrolaten van pepermunt en kaneel mogen pas oraal ingezet worden bij kinderen vanaf 10 jaar. Voor de andere hydrolaten mag orale inname vanaf 3 jaar, met uitzondering van neroli en Roomse kamille (vanaf 6 maanden).

Bronnen
Voor deze blog heb ik gebruik gemaakt van de volgende boeken en naslagwerken Essential Oil Safety van Robert Tisserand, Aromecum van H. Rijpkema, Klinische AromaZorg van Madeleine Kerkhof, CO2-extracts in aromatherapy van Madeleine Kerkhof, Essential Oils van Jennifer Peace Rhind en Aromatherapie in Wissenschaft und Praxis van Steflitsch, Wolz, Buchbauer e.a.